Playback Play 2011

PLAYBACK PLAY 2011.

TRZEJ AMERYKAŃSCY KOMPOZYTORZY

Czas:

6-12.09.2011

Miejsca:

Narodowa Galeria Sztuki Zachęta

Instytut Awangardy

Chłodna 25

Powiększenie

Nowy Wspaniały Świat

Kurator:

Michał Libera

Organizacja:

4.99

Playback Play 2011:                                       

Tegoroczne Playback Play to najbardziej obszerna w Polsce prezentacja twórczości nestorów amerykańskiej muzyki eksperymentalnej: Roberta Ashley'a, Mortona Feldmana i Alvina Luciera. Przez lata pozostający w cieniu Johna Cage'a, to oni mają obecnie największy wpływ na oblicze muzyki poszukującej. Ich opery, elektroniczne manipulacje głosem, medytacyjnie długie kompozycje z ciszą w roli głównej czy utwory na tony proste przekraczają granice między muzyką poważną, rozrywkową i eksperymentalną.

Playback Play będzie prezentacją nietypową. Obok skrupulatnych interpretacji dzieł amerykańskich mistrzów na podstawie ich zachowanych partytur, znajdą się utwory inspirowane ich twórczością, często przygotowane specjalnie na okazję warszawskich koncertów. Oparte na szeregu cytatach i zapożyczeń będą ukazywały związki trzech Amerykanów z innymi nurtami muzyki najnowszej.

W przedsięwzięciu wezmą udział zarówno zagraniczni znawcy muzyki amerykańskich kompozytorów (Frank Denyer, Hilary Jeffery) czy specjaliści od wykonawstwa muzyki współczesnej (Mikołaj Pałosz, Paweł Nowicki znany z Kwartludium) jak i artyści pozostający z dala od muzyki poważnej i zajmujący się na co dzień operami radiowymi i utworami na dziecięce zabawki (Ergo Phizmiz), muzyką rockową (Maciej Cieślak ze znany ze Ścianki) i najnowszymi technikami używania gramofonów (DJ Lenar znany m.in. z Paris Tetris).

Robert Ashley to twórca m.in. eksperymentalnych oper, w których głosy wokalne i instrumentalne są traktowane na równi: jako postaci opowiadające luźno połączone i zazwyczaj absurdalnie codzienne historie. Morton Feldman jest mistrzem subtelnego operowania ciszą. Jego kompozycje są niezwykle delikatne, powolne i zmysłowe – zupełnie inne od muzyki współczesnej, która w latach 60. dominowała w Europie. Alvin Lucier jest jednym z założycieli sound artu – w jego utworach można usłyszeć najbardziej niezwykłe fenomeny towarzyszące rozprzestrzenianiu się dźwięku w przestrzeni.

Pełny program i aktualizacje: www.patakaind.blogspot.com

Playback Play 2011: Idea                                     

Ponoć w większości trójkątów dochodzi do mimowolnego sojuszu i dominacji dwóch nad trzecim. W przypadku trójkąta Ashley / Lucier / Feldman takich sojuszy jest niezliczona ilość. Dwóch z nich zrewolucjonizowało wykorzystanie głosu w muzyce; dwóch innych – partytur graficznych; jeszcze inni, ale też tylko dwóch, komponowało nie tyle dźwięki co ich fizyczne funkcjonowanie w przestrzeni. Tak można wyliczać w nieskończoność gdyż w ich twórczościach krzyżują się najważniejsze techniki muzyki eksperymentalnej ostatnich dekad. Ashley znany jest przede wszystkim z wywrotowego połączenia tekstu i muzyki w postaci swych niezwykłych oper; Feldman z cichego, subtelnego uwodzenia nieregularnymi powtórzeniami; Lucier z przełożenia ustaleń naukowców na swe ultra-redukcjonistyczne kompozycje i instalacje. Każdy z nich to całkowicie osobna i absolutnie niepowtarzalna w swej konsekwencji osobowość. A jednak po kilku dekadach dominacji Cage'a i minimalistów to oni powracają jako główne źródła inspiracji z lat 60. Nie tylko w muzyce poważnej.

Pomimo swej wybiórczości, tegoroczne Playback Play to bodaj najpełniejsza prezentacja ich twórczości w Polsce. Z drugiej strony, tej muzyki często nie da się zaprezentować czy wykonać. O ile Feldman precyzyjnie zapisywał nawet swe otwarte kompozycje, to partytury Luciera są często tylko zgrabnie opisanym pomysłem, do którego nawet sam kompozytor ma luźny stosunek. Jeszcze trudniej interpretować wczesne, najbardziej radykalne opery Ashley'a. Nie istnieją ich kompletne libretta, a te fragmenty, które istnieją – nie pokrywają się z kilkoma zaledwie nagraniami ich wykonań. Więcej wiadomo o nich z anegdot i legend, które jednak nie stanowią żadnej możliwej do wykonania całości. Tak czy inaczej – wszystkie ich kompozycje układają się w wielowątkową i niejednorodną teorię znikania: wybrzmiewania dźwięków, ich destrukcji w rezonansach czy elektronicznych przetworzeniach czy całkiem po prostu w zapominaniu ich wykonań i znikaniu partytur, które nigdy nie były najważniejsze. Niech to będzie legitymizacja nonszalanckiego potraktowania znikającej muzyki współczesnej. Wrześniowe Playback Play będzie łukiem od precyzyjnych wykonań do czystych fantazji „na temat”. Albo inaczej ujmując to samo: tygodniową sesją kilkunastu muzyków, którzy zgodzili się rozszerzyć utwory trzech amerykańskich kompozytorów o swoje doświadczenia.

Frank Denyer, założyciel słynnego Barton Workshop, to jeden z najważniejszych znawców i interpretatorów twórczości Feldmana. Ergo Phizmiz z kolei jest autorem oper dla dzieci, audycji radiowych, piosenek barowych i aranżacji muzyki Aphexa Twina na instrumenty zabawkowe. Hilary Jeffery jest wirtuozem puzonu regularnie wykonującym utwory Luciera na zmianę z koncertami w składzie Jimi Tenora. Alessando Bossetti od lat zajmuje się szarą strefą pomiędzy głosem i muzyką instrumentalną i elektroniczną. Maciej Cieślak (m.in. Ścianka), Edyta Fil, Michał Górczyński (m.in. Kwartludium), DJ Lenar, Paweł Nowicki (m.in. Kwartludium), Mikołaj Pałosz, Julia Szproch (m.in. Frozen Bird) i Julia Ziętek (m.in. Księżniczki) mają podobnie zróżnicowane zainteresowania od klasycznej i współczesnej muzyki poważnej przez improwizacje, turntablizm, muzykę elektroniczną i rockową na setach DJ-skich kończąc. Słowem: „muzyka poważna” z niezbyt poważnym stosunkiem do słowa „poważna”.

Playback Play 2011: Program                                        

06.09.2011, wtorek

Nowy Wspaniały Świat, 20.00: Alessandro Bosetti + Maciej Cieślak, Hilary Jeffery, DJ Lenar

Elektroniczne transformacje mowy czyli m.in. „Duke of York” i „The Only Talking Machine of that Kind in the World” Alvina Luciera

07.09.2011, środa

Instytut Awangardy (możliwa zmiana miejsca), 20.00: Hilary Jeffery solo

Jedna z najbardziej znanych kompozycji Luciera na tony proste i instrument – w tym przypadku puzon: „Wind Shadows”. Oraz rozwinięcie tej idei w postaci autorskiego pomysłu Jeffery'ego – „Tromboscillator”.

08.09.2011, czwartek

Zachęta, 19.00: Audycja radiowa – Morton Feldman

Zachęta, 20.00: Frank Denyer + Edyta Fil, Paweł Nowicki, Mikołaj Pałosz, Julia Ziętek

Wybór wczesnych utworów Feldmana – od partytur graficznych („Projections”) i głosów instrumentalnych bez określonych trwań („Durations”) po jeden z jego pierwszych nie-minimalistycznych utworów repetytywnych „Why Patterns?”

09.09.2011, piątek

Powiększenie, 20.00: Alessandro Bossetti, Maciej Cieślak, Hilary Jeffery, DJ Lenar, Mikołaj Pałosz, Julia Szproch

Improwizowane sety noise'owe i piosenkowe z utworem Luciera „Bird and Person Dyning” na zabawkowego ptaka i sprzężenie zwrotne w centrum!

10.09.2011, sobota

Chłodna 25, 19.00: Wykład – Robert Ashley

Chłodna 25, 20.00: Alessandro Bossetti, Ergo Phizmiz + Maciej Cieślak, DJ Lenar, Julia Szproch, Julia Ziętek

Fantazja na temat wczesnych oper Roberta Ashley'a – kolaż postaci, jak rozumiał swe opery Ashley, ale i opery Ashley'a jako postaci w kolażu. A między nimi drobinki Luciera – „Sacred Fox” na głos i pudełka oraz „Opera with Objects”

11.09.2011, niedziela

Chłodna 25, 14.00: Ergo Phizmiz solo

Zachęta, 19.00: Audycja radiowa – Alvin Lucier

Zachęta, 20.00: Hilary Jeffery + Frank Denyer, DJ Lenar, Mikołaj Pałosz

Wczesnym popołudniem recital Ergo Phizmiza z jego angielskimi szlagierami pubowymi; wieczorem – partytury graficzne Ashley'a i wybór utworów Luciera w różny sposób wykorzystujących zjawisko rezonansu.

12.09.2011, poniedziałek

Zachęta, 20.00: Frank Denyer solo

Późne arcydzieło Mortona Feldman, klasyka wielkiej skali i jedna z najbardziej poruszających kompozycji ostatnich dekad – „Triadic Memories”.

>>>>>>>>>> Pełny program i wszelkie aktualizacje: www.patakaind.blogspot.com

Playback Play 2011: Biogramy                                       

Robert Ashley (1930)

Kompozytor najbardziej znany z oper i dzieł teatralnych, z których wiele inkorporuje elektronikę i rozszerzone techniki instrumentalne. Od 1961 do 1969 roku organizator festiwalu ONCE w Ann Arbor a następnie jeden z założycieli grupy ONCE, z której wyewoluował jeden z ważniejszych ansambli muzyki eksperymentalnej Sonic Arts Union (w jego skład obok Ashley'a wchodzili Gordon Mumma, David Behrman i Alvin Lucier). Ich specjalnością były jedne z pierwszych kompozycji/improwizacji live electronics a także szereg akcji performatywnych łączących w sobie teatr, muzykę i nowe media. Ashley często nazywał je operami zakładając, iż gatunek ten jest niczym innym niż kolażem postaci (także instrumentalnych). Jego fascynacja narracją a także muzycznym wykorzystaniem głosu i zbliżeniem muzyki do mowy dały efekt w postaci klasycznych kompozycji XX wieku jak m.in. „Wolfman”, „Automatic Writing” a od połowy lat 70. jego oper jak m.in. „Music with Roots in the Aether”, „Perfect Lives” czy „Dust”. W 1969 roku Ashley został dyrektorem San Francisco Tape Music Center. W roku 1970 został dyrektorem Mills College.

więcej: robertashley.com

Morton Feldman (1926 – 1987)

Jeden z najważniejszych kompozytorów muzyki XX wieku, pionier muzyki niezdeterminowanej, autor jednych z pierwszych partytur graficznych celowo włączających nieprecyzyjne instrukcje dla wykonawców (m.in. „Projections”, „King of Denmark”, „In Search of Orchestration” oraz „Intersections”). Łączony często z tzw. Szkołą Nowojorską (obok Johna Cage'a, Earle'a Browna i Chrisiana Wolffa). Jedną z jego największych fascynacji było malarstwo, zwłaszcza ekspresjonizm abstrakcyjny. Dzieła Feldmana od lat 60. sprawiają wrażenie powolnych i cichych – jednak zarówno rytm jak i dynamika są w jego kompozycjach niezwykle złożone. Niesłusznie kojarzony z minimalizmem, wypracował swoje własne, niepodlegające żadnym apriorycznym zasadom sposoby powtarzania ograniczonego materiału muzycznego. Jego późniejsze prace, po 1977 roku, eksplorują wielką skalę – trwają często kilka godzin, opierają się na minimalnym materiale muzycznym.

więcej: cnvill.net/mfhome.htm

Alvin Lucier (1931)

Kompozytor muzyki eksperymentalnej i twórca instalacji dźwiękowych, jeden z fundatorów sound artu. W swej twórczości zwraca uwagę na szereg zjawisk akustycznych towarzyszących emisji dźwięku a także percepcji słuchowej. Długoletni profesor muzyki na Wesleyan University, w latach 60. Lucier był członkiem wpływowego zespołu Sonic Arts Union (wraz z Robertem Ashley'em, Davidem Behrmanem i Gordonem Mummą). Duża część jego twórczości inspirowana jest ustaleniami naukowymi, z których czyni on często istotę swoich kompozycji. Zasłynął m.in. użyciem elektroencefalografu w kompozycji „Music for a Solo Performer”. Rezonans, relacje między tonami o minimalnej różnicy wysokości, i transmisja dźwięku w mediach elektronicznych należą do najważniejszych tematów jego twórczości. Bodaj najsłynniejszą kompozycją Luciera jest „I Am Sitting in a Room”, w której większość jego zainteresowań daje o sobie znać – kompozytor czyta tekst, który jest nagrywany a następnie odtwarzany z magnetofonów w danym pomieszczeniu; ze względu na jego częstotliwości rezonujące z każdym odtworzeniem głos staje się mniej wyraźny po pewnym czasie zamieniając się w szum.

więcej: alucier.web.wesleyan.edu

Playback Play: poprzednie edycje                                  

Pomysł na Playback Play wziął się z krótkiej rozmowy z wiolonczelistą, Mikołajem Pałoszem w roku 2008. Od początku opierał się na frustracji związanej z nikłym zainteresowaniem wykonawców interpretacją kompozycji. Muzyka zapisana w postaci nut często zachęca do czegoś dokładnie odwrotnego – redukcji tego procesu do podstawowej instrukcji wykonania zapisanej muzyki niczym prawa, które należy wcielić w życie. Playback Play jest więc nieustająco dedykowany polskiemu systemowi szkolnictwa muzycznego. Podstawowym celem jest stworzenie możliwości pracy młodym muzykom nad kompozycjami współczesnymi w sposób wymagający od nich zaangażowania i wyzbycia się strachu przed własnymi pomysłami. Chodziło o złożoną komunikację między kompozytorem i wykonawcami. Stąd od początku przedmiotem głównego zainteresowania były kompozycje eksperymentalne.

Playback Play 05 jest kontynuacją wyjściowego pomysłu ale sięga dalej – do momentu, w którym interpretacja przemienia się w fantazję ponieważ ani wykonanie, ani jakiekolwiek pozostawanie w zgodzie z domyślnymi intencjami kompozytora jest już niemożliwe. Tak jest w przypadku utworów, które nie istnieją inaczej niż tylko w postaci legend i anegdot.

Playback Play 01: Giacinto Scelsi

Prowadzenie: Frances-Marie Uitti

Udział: Dagna Sadkowska, Aleksandra Bugaj, Małgorzata Szczepańska, Mikołaj Pałosz

Playback Play 02: interpretacja dzieł wizualnych

Prowadzenie: Keith Rowe

Udział: Wolfram, Raphael Rogiński, DJ Lenar, Mikołaj Pałosz

Playback Play 03: Mauricio Kagel

Prowadzenie: Reinhold Friedl

Udział: Zosia Gołębiowska, Małgorzata Szczepańska, Jan Stokłosa, DJ Lenar i in.

Playback Play 04: Malcolm Goldstein

Prowadzenie: Malcolm Goldstein

Udział: Dagna Sadkowska, Karolina Ossowska, Tomasz Chołoniewski, Mikołaj Pałosz

Michał Libera (1979)

Socjolog, krytyk i teoretyk muzyki XX wieku, kurator i organizator koncertów muzyki eksperymentalnej. Od roku 2003 zorganizował ponad 100 koncertów i warsztatów w Polsce i zagranicą w ramach takich serii jak „plain. music”, „Playback Play”, „The Song Is You”. Współpracuje m.in. z Zachętą i Kólikarnia przy programach muzycznych towarzyszących tamtejszym wystawiom. Był kuratorem projektu "Półwysep Nowej Muzyki" w Domu Pracy Twórczej w Wigrach i jednym z kuratorów festiwalu „Ad Libitum” organizowanego przez Fundację Polskiej Rady Muzycznej. Jako krytyk publikował w takich periodykach jak Glissando, Kultura Współczesna, Kultura Popularna, Res Publica, Recykling Idei czy austriacki Skug. Regularnie prowadzi dyskusje, wykłady i spotkania na temat muzyki najnowszej w takich instytucjach jak Zachęta, Centrum Sztuki Współczesnej "Znaki Czasu" w Toruniu czy Centrum Kultury Nowy Wspaniały Świat. Jest współpracownikiem Programu II Polskiego Radia, redaktorem serii "Terytoria muzyki" w wydawnictwie Słowo / Obraz Terytoria, kuratorem serii płyt z archiwalnymi nagraniami ze Studia Eksperymentalnego oraz ich reintepretacjami w wydawnictwie płytowym "Bołt. New Music in Eastern Europe". Prezes Fundacji 4.99 zajmującej się produkcją muzyki najnowszej, wydawcy magazynu "Glissando".